दुपारची झोप: आरोग्यासाठी फायदेशीर की हानिकारक? योग्य वेळ आणि कालावधी जाणून घ्या!

Share News:

आपल्यातील बरेच जण दुपारच्या जेवणानंतर लगेच झोप घेण्याची सवय असते. विशेषतः गृहिणी किंवा रात्री कमी झोप घेणारे लोक दुपारी २-३ तास झोपण्याचा प्रयत्न करतात. काही कार्यालयीन कर्मचारी आणि विद्यार्थी कामातून ब्रेक घेऊन ‘पॉवर नॅप’ (Power Nap) घेतात.

पण, दुपारी झोप घेणे खरंच आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे की हानिकारक, हे प्रश्न अनेकांना पडतात. तज्ज्ञांच्या मते, झोपेचा कालावधी आणि वेळ महत्वाचा आहे.

लहान झपकीचे फायदे-

• तज्ज्ञांच्या मते, दुपारी २०-३० मिनिटांची झोप अत्यंत फायदेशीर ठरते. त्याचे काही प्रमुख फायदे:
• एकाग्रता सुधारते: लहान झोप घेतल्याने मेंदूला विश्रांती मिळते, ज्यामुळे कामावर लक्ष केंद्रित करणे सोपे होते आणि कार्यक्षमता वाढते.
• तणाव कमी होतो: झोपेने मानसिक तणाव कमी होतो आणि मन शांत राहतं.
• ऊर्जा वाढवते: दिवसभर झालेला थकवा दूर होतो, शरीरातील ऊर्जा पातळी पुन्हा वाढते.
• रक्तदाब नियंत्रणात राहतो: काही अभ्यासानुसार, लहान झोपेने रक्तदाब नियंत्रित राहण्यास मदत होते.

मोठ्या झोपेचे नुकसान-

• दुपारी १ तासाहून अधिक झोप घेणे काही लोकांसाठी धोकादायक ठरू शकते. त्याचे काही त्रासदायक परिणाम:
• रात्रीच्या झोपेवर परिणाम: जास्त वेळ झोपल्यास रात्री झोप लागण्यात अडचण येऊ शकते (Insomnia), स्लीप सायकल बिघडू शकते.
• स्लीप इनर्शिया: दीर्घ झोपेनंतर उठल्यावर सुस्ती, आळस, डोकेदुखी होणे.
• गंभीर आरोग्य धोके: नियमितपणे १ तासाहून जास्त झोप घेतल्यास हृदयविकार, उच्च रक्तदाब आणि लठ्ठपणाचा धोका वाढतो. वारंवार आणि दीर्घ झोपेची सवय रात्रीच्या अपुरी झोपेचे किंवा इतर आरोग्य समस्यांचे संकेत असू शकते.

पॉवर नॅप घेण्याची योग्य वेळ-

तज्ज्ञांचा सल्ला आहे की, दुपारी १ ते ३ वाजेच्या दरम्यान झोप घेणे सर्वात योग्य ठरते. कारण या वेळेत शरीराचा नैसर्गिक ‘सर्कैडियन रिदम’ (Circadian Rhythm) सुस्तीची शक्यता वाढवतो. दुपारी ४ वाजेनंतर झोप घेणे टाळावे, कारण ते रात्रीच्या झोपेवर नकारात्मक परिणाम करू शकते.

झोप घेताना काळजी घेण्याचे उपाय-

• कालावधी मर्यादित ठेवा: झोप २०-३० मिनिटांपर्यंत मर्यादित ठेवा.
• ठराविक वेळ ठेवा: अलार्म लावून झोप घेणे, जेणेकरून दीर्घकाळ झोपण्याचा धोका टळतो.
• डॉक्टरांचा सल्ला घ्या: रात्री पुरेशी झोप घेऊनही दररोज जास्त वेळ झोपण्याची इच्छा वाटत असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. हे कोणत्याही स्लीप डिसऑर्डरचे लक्षण असू शकते.

थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, दुपारची लहान झपकी मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठी संजीवनी ठरू शकते. मात्र, झोप जास्त कालावधीची असेल तर ती आरोग्यास हानिकारक ठरू शकते आणि रात्रीची शांत झोप बाधित करू शकते. योग्य वेळ आणि योग्य कालावधीची झोप घेणे हेच आरोग्यदायी ठरेल.

Share News: